حکایتی از درس تواضع و فروتنی در زورخانه + تصاویر

به گزارش مازند اسپرت (مازند ورزش)،علاقه‌مندی ایرانیان به جوانمردی، پهلوانی، امانت‌داری و راستی و درستی موجب دوام یکی از آثار درخشان باستانی ایران یعنی زورخانه و ورزش باستانی شده است. جایگاه زورخانه در پرورش شایسته‌ترین خصایص انسانی مانند جوانمردی، گذشت، ایثار، فداکاری، حس نوع‌دوستی و مبارزه با ظلم و جهل، رعایت اصول اخلاقی و فضایل انسانی و مبارزه با ظلم و جهل تثبیت شد.

آموزه‌های اخلاقی را در یکایک اعمال این ورزش باستانی می‌توان مشاهده کرد. احترام به پیشکسوت، رعایت اصول اخلاقی، دعا خواندن، رسیدگی به امور افرادی که نیاز به کمک دارند و تشویق ورزشکاران به ادب و نزاکت در کنار پرورش جسمی از ویژگی‌هایی بارز این ورزش سنتی است که آن را نه تنها از سایر بازی‌های بومی و محلی ایران بلکه از بازی‌های بومی و محلی دنیا متمایز می‌‌سازد.

ورزش‌های زورخانه‌ای در شخصیت‌سازی و رشد کودک تأثیر فراوان دارد. بازی وسیله کسب تجربه‌های پرارزشی است که کودکان در خلال آن از جهت احساسی، اجتماعی و روانی رشد می‌کنند. الگوهای رفتاری آنان در بازی شکل می‌گیرد. این الگوها در سراسر عمر کودک سرمشقی مفید برای او خواهد شد. کودک به مدد بازی الگوهای بی‌شمار و درهم پیچیده و ظریف زندگی آدمی را درمی‌یابد و آن را تجربه و تمرین می‌کند و رابطه میان این الگوها را می‌سنجد، تا آنها را فرا گیرد. از آن‌جهت که ناگزیر است در سنین بزرگسالی با آن‌ها روبه‌رو شود و در جامعه زندگی کند. ورزش‌های زورخانه‌ای با توجه به قابلیت‌هایی که همه ابعاد وجودی انسان را در بر می گیرد می‌تواند نقش مؤثری را در شکل‌دهی شخصیت کودکان و نوجوانان ایفا کند.

۱۷ شوال، در تقویم کشورمان به نام «روز فرهنگ پهلوانی» نامگذاری شده است، به این بهانه در مصاحبه با روح‌الله طور سوادکوهی رئیس هیأت ورزش‌­های زورخانه‌­ای و کشتی پهلوانی موضوع «فرهنگ پهلوانی» را مورد بررسی و واکاوی قرار داده‌ایم.

*** به طور کلی نظرتان درباره ورزش باستانی چیست؟

ورزش باستانی با ۳ هزار و ۵۰۰ سال قدمت، قدیمی‌ترین ورزش در ایران هست که یکی از نکات قابل توجه این ورزش که آن را با تمام ورزش‌ها متمایز می‌کند. این است که تنها ورزشی است که در دنیا موسیقی زنده دارد و این موسیقی زنده همراه با اشعار پندآموز مرشد عجین شده و تنها ورزش در دنیا است که به‌عنوان میراث معنوی در سازمان جهانی یونیسکو به نام ایران ثبت شده است.

*** شما چطور ورزش زورخانه‌ای را آغاز کردید؟

در سال ١٣٧٤ جناب آقای حاج عبدالله ناصرشیرزادی رئیس وقت هیت زورخانه‌ای استان مازندران در ورزشگاه شهید منتظری به‌مناسبت ولادت امیر المومنین(ع) مراسم جشنی در زورخانه برگزار می‌کرد. از آنجایی که حاج آقای شیرزادی در آموزش و پرورش مسؤول تربیت‌بدنی و پدرم مسؤول امور مشاوره بودند و هم‌اتاقی ایشان در یک اداره بودند، پدرم را در آن مراسم دعوت می‌کند. پدرم بنده را همراه خودش به آن مراسم می‌برد و من وقتی ورزش زورخانه‌ای را آنجا دیدم، صدای ضرب و زنگ زورخانه و ورزشی که آن ورزشکاران انجام می‌دادند، من را به وجد آورد. از آنجا بود که از پدرم خواستم من را در این ورزش ثبت نام کند و به‌عنوان شاگرد حاج عبدالله ناصرشیرزادی فعالیت کردم که الان دست‌شان را بابت آموزش این رشته می‌بوسم.

*** چه عناوینی در این رشته داشتید؟

در ورزش زورخانه‌ای کاپیتانی ورزش پهلوانی بزرگسالان ایران – قهرمانی جهان و قهرمانی آسیا – قهرمانی لیگ برتر به همراه شهید شکوهی کردستان – قهرمانی لیگ برتر به همراه تیم نیکوپلاستیک خزر – قهرمانی  مسابقات تیمی زورخانه‌ای  – قهرمانی هنرهای فرعی در رشته چرخ چمنی – قهرمانی بسیج کشور – قهرمانی فرزندان جانباز کشور – و عناوین  متعدد قهرمانی کشور را داشتم.

*** چرا ورزش‌های زورخانه‌ای تاکنون بین المللی نشده؟

در سال ١٣٨٣ به‌دستور مقام معظم رهبری به سازمان تربیت بدنی که ریاست سازمان آن زمان را دکتر مهرعلیزاده  بر عهده داشتند دستور به فراملی کردن ورزش زورخانه‌ای داده شد که دکتر مهرعلیزاده به همراه دکتر امیر حسینی، فدراسیون بین‌المللی ورزش زورخانه‌ای را افتتاح می‌کنند که در سال ١٣٨٤ بعد از یکسال مسابقات شهرهای جهان را برگزار می‌کنند. از آن دوره به بعد مسابقات آسیایی، جهانی، اروپایی و آفریقایی در سرلوحه و تقویم فدراسیون بین‌المللی گنجانده شده و مسابقات در حال برگزاری است.

*** بزرگترین مشکل این رشته اکنون در مازندران چیست؟

همانطور که مستحضر هستید مازندران بیش از ۶۰ شهر دارد ولی تعداد زورخانه‌های استان مازندران ١٢ زورخانه بیشتر نیست. کمبود سرانه ورزشی موجب شد که این ورزش به‌خوبی گسترش پیدا نکند و ما به‌علت کمبود سالن ورزش زورخانه‌ای، کمبود نیروی انسانی و ورزشکار در این ورزش مواجه هستیم. هم‌اکنون هزار ورزشکار در استان مازندران به‌صورت ساماندهی شده در ورزش زورخانه‌ای مشغول فعالیت هستند.

*** واکنش جامعه و مردم به شما و این رشته ورزش زورخانه‌ای چگونه است؟

از دیرباز ورزش زورخانه ای به‌عنوان مسجد دوم ما ایرانی‌ها قلمداد می‌شد و مردم نسبت به آن از دوره‌های گذشته قداست خواستی برای زورخانه‌ها قائل بودند. حتی بیمارانی که دکترها جواب‌شان می‌کردند را به زورخانه‌ها می‌آوردند و از ورزشکارانی که در انتهای ورزش نیایش و دعا را انجام می‌دادند می‌خواستند که در حق این بیماران دعا کنند و چندین بیمار بر اثر دعای جوانمردان و پهلوانان و به نفس حق آنها شفا گرفتند. زورخانه‌ها یک دارالشفا و ذکرخانه آقا امیرالمومنین(ع) هم محسوب می‌شدند. به‌خاطر همین به آن مسجد دوم ما ایرانی‌ها می‌گفتند. هم‌اکنون هم مردم همچون گذشته نگاه مثبتی به این ورزش دارند و این ورزش را یک ورزشی اخلاق‌مدار و پهلوانانه می‌دانند.

*** چرا درب ورودی زورخانه‌ها کوتاه است؟

جواب این سؤال را بهتر است با یک بیت شعر بگویم. سر تعظیم فرو دار به هنگام ورود که اینجا رسم ادب و جای جوانمردان است. درب زورخانه‌ها به‌خاطر این کوتاه است که درس اول این است: با تواضع و فروتنی وارد زورخانه شوید. اینجا کامل درس اخلاق، مرام و فرهنگ پهلوانی برقرار است. اینحا اصل جوانمردی و ازخودگذشتگی سرلوحه همه ورزشکاران است. به‌خاطر همین درب زورخانه‌ها را کوتاه گرفتند تا تلنگری باشد برای همه کسانی که اینجا وارد می‌شوند. با هر مرتبه و درجه و هر مقامی هستند باید با تواضع و فروتنی وارد زورخانه شوند.

*** علت داشتن وضو و همچنین بوسیدن زمین چیست؟

گود زورخانه‌ای تمثال گودی قتلگاه است و ما به‌دلیل طهارتی که باید، هنگام ورود به گود وضو می‌گیریم. چون اینجا مسجد دوم ما ایرانیان است. پس وقتی وارد مسجد می‌شویم به‌علت قداست مسجد با طهارت و وضو وارد می‌شویم. این یکی از نکات برجسته این ورزش هست که روح اسلام در آن دمیده شده است.

و اینکه چرا زمین را می‌بوسیم، ما یک اصلی داریم که می‌گویم ما از خاکیم و به خاک برمی‌گردیم و بوسیدن خاک نشان از تواضع و فروتنی است و دلیل دیگر بوسیدن خاک این رسم و روش از پوریای ولی است که خاک‌بوسی کردن نشانی از فروتنی و تواضع پهلوان پوریای ولی بوده است.

*** آیا آموزه‌های پهلوانی فقط مختص پسران و مردان است؟

با قاطعیت خیر. آیا می‌توان گفت که اخلاق نیکو فقط مختص آقایان است؟ آموزه‌های پهلوانی همان صفات نیکویی است که بین تمام جوامع بشری چه زن چه مرد تعبیر شده است. صفات خوب آموزه‌های پهلوانی همه این‌ها برای مرد و زن یکسان است.

*** چرا در این ورزش جایگاهی برای زنان تعریف نشده تا حالا؟

از گذشته‌ای دور این ورزش مختص آقایان بوده، همین‌طور که خیلی از امورات در آن دخالتی نداشتن برای مثال حق رأی برای رانندگی کردن؛ این‌ها به مرور زمان خانم‌ها را در کنار خودشان داشتند. تنها جایی که هنوز بانوان به آن ورود نکرده‌اند ورزش زورخانه‌ای بود!

*** آیا امیدی هست که بعد از گذشت قرن‌ها و با وجود تحولات اجتماعی شاهد حضور ورزشکاران زن در این عرصه باشیم؟

جامعه امروز رو به پیشرفت است، ما در رشته‌های وزنه‌برداری، کشتی، حتی بانوان خوب سرزمین ما در این ورزش‌ها افتخارات ملی و بین‌المللی کسب کرده‌اند. به‌نظر بنده هرچه جامعه رو به جلو می‌رود، هدف اصلی المپیک که می‌گوید جنسیت، ملیت، قومیت، رنگ و نژاد همه در کنار هم برابرند باید در همه ورزش‌ها اتفاق بیفتد و امید این است بعد گذشت قرن‌ها و تحولات اجتماعی شاهد ورزشکار زن در این ورزش باشیم.

*** آیا امکانش هست که دختران ایران‌زمین هم روزی پهلوان خطاب شوند؟

اگر به شاهنامه دقت کنیم ما پهلوانان زن هم داریم پهلوانی به نام گردآفرین که از دست سهراب در جنگ رهایی پیدا کرد و واژه پهلوان فقط مختص آقایان نیست. پهلوان یعنی از خودگذشتن، پهلوان یعنی باتقوا بودن، پهلوان یعنی کسی که صفات نیکو در آن دیده شود.

*** به نظر شما حضور کودکان در زورخانه چه آثاری در جامعه به همراه خواهد داشت؟

ما یک اصلی در ورزش زورخانه‌ای داریم که می‌گوییم اول ادب بعد ورزش! شما در ورزش زورخانه‌ای  از ابتدا تا انتهایش با یاد و نام آقا امیرالمومنین و اولادش عجین شده و ما در تلاشیم که فرهنگ پهلوانی را همچون گذشته در بین ورزشکاران گسترش دهیم. وقتی یک کودک وارد ورزش زورخانه‌ای می‌شود، آثار اخلاق پهلوانی از ابتدا در وجود آن پرورش پیدا می‌کند که این باعث می‌شود کودک به مرور زمان وقتی وارد جامعه می‌شود با فرهنگ غنی مرام پهلوانی وارد جامعه شود و این باعث خواهد شد یک انسان سالم و یک انسان درستکار تحویل جامعه داده شود که اگر ما تعداد این کودکان را بتوانیم افزایش دهیم باعث خواهد شد انسان‌های سالم‌تری به جامعه تحویل دهیم که همین انسان‌های سالم باعث رشد و شکوفایی جامعه می‌شوند.

*** می‌توانید یکی از بهترین خاطره‌های‌تان را از ورزش زورخانه‌ای تعریف کنید؟

بهترین خاطره برمی‌گردد به سال ١٣٩١ که ما در سالن سیدرسول حسینی شهرستان ساری در میان سیل عظیم ورزشکاران استان مازندران که برای تماشا و تشویق ما به سالن سیدرسول آمده بودند، توانستیم بعد از چندین سال مازندران را روی سکوی نخست مسابقات برسانیم و چند ماه بعدش توانستیم قهرمان لیگ برتر شویم و چند ماه بعد در همان سال توانستیم اولین بازوبند پهلوانی جهان پهلوان جابر صادق‌زاده را به‌دست بیاوریم که این اتفاقات یکی از خاطرات خوب و یکی از سال‌های عالی برای ورزش زورخانه‌ای و استان مازندران بود که بعد از آن هم جابر صادق‌زاده توانست ٥ بازوبند پهلوانی دیگر بگیرد و خودش را به‌عنوان یکی از رکورددارهای بازوبند پهلوانی معرفی کند و الان هم برای کسب هفتمین بازوبند پهلوانی به‌عنوان تاریخ‌ساز برای ورزش زورخانه‌ای در حال انجام تمریناتش است.

*** خیرین و یا کسانی هستند که از این ورزش حمایت کنند؟

در گذشته چون تعداد ورزش‌ها زیاد نبود و همچنین به‌خاطر اینکه این ورزش قداست خواستی داشت و مردم نسبت به این ورزش ایمان خاصی داشتند و این ورزش را یک ورزش ملی مذهبی قلمداد می‌کردند خیرین و نیکوکارانی بودند که از این ورزش حمایت می‌کردند اما به مرور زمان با وضعیت بد اقتصادی و با ورود ورزش‌های دیگر، هر روز این ورزش در صفحه ورزش‌ها کمرنگ و کمرنگ‌تر شد و امروزه تعداد خیرینی که از این ورزش حمایت می‌کنند انگشت‌شمار شدند.

*** ابزار و نحوه انجام ورزش زورخانه‌ای به چه تشبیه شده؟

تمامی ابزارهای ورزش زورخانه‌ای تمثال ابزارهای جنگی است. در گذشته‌های دور ایرانیان برای اینکه جاسوسان نفهمند آنها برای جنگاوری تمرین می‌کنند، ورزشی را ابداع کردند که در درون غارها انجام می‌دادند که تخته شنا نماد شمشیر، میل نماد گرز، کباده نماد کمان، سنگ نماد سپر و ضرب و زنگ مرشد نماد طبل جنگی است که ورزشکاران با این کار خودشان را نیرومند و برای جنگاوری آماده می‌کردند.

*** بزرگ‌ترین درسی که در این ورزش آموختید، چه بود؟

بزرگ‌ترین درسی که ما در این ورزش آموختیم اول ادب بود؛ ادب و اخلاق پهلوانی سرلوحه تمام ورزشکاران زورخانه‌ای ایران است. تمایز ما با دیگر ورزش‌ها همین ادب، اخلاق و مرام پهلوانی است که ما را با ورزش‌های دیگر متمایز کرد. در ورزش فوتبال ما یک حرکت جوانمردانه داریم به نام فیرپلی ولی در ورزش زورخانه‌ای از ابتدا تا انتها فرهنگ غنی مرام پهلوانی است بگذارید با دو مثال برای شما توضیح بدهم: اول اینکه دقت کرده‌اید که چرا ورزشکاران در درون یک گود یا چاله ورزش می‌کنند؟! دلیلش به‌خاطر این است که ورزشکاران می‌خواهند به مردم بفهمانند، تماشاگرانی که از بالا تماشاچی هستند، از آنها پایین‌تر هستیم و شما بالاترید.

نکته دوم این که داخل گود، وزیر، وکیل و حتی پادشاه هم که باشی در کنار هم قرار می‌گیرید. هیچ‌کسی از کسی دیگر  بالاتر نیست. همه در یک گود ورزش می‌کنیم و همه باهم برابر هستیم. وارد زورخانه می‌شویم، درب زورخانه کوتاه است و تواضع و فروتنی ابتدا و انتهای این ورزش موج می‌زند.

*** نظرتان در خصوص پیشنهاد اختصاص زنگ ورزش مدرسه به ورزش زورخانه‌ای چیست!؟

یکی از آرزوهای قلبی من اختصاص زنگ ورزش مدرسه به زنگ ورزش زورخانه‌ای است. من در سفری که به چین داشتم و اجرایی که در مدارس و دانشگاهای آنجا داشته‌ام درس ووشو از اول ابتدایی تا دانشگاه در متون درسی آنها وجود دارد ولی ما در کتب درسی خودمان ورزش زورخانه‌ای هیچ جایگاهی به‌عنوان ورزش ملی مذهبی ما ندارد و یکی از آرزوهای قلبی من این است که زنگ ورزش ما به زنگ ورزش زورخانه‌ای تبدیل شود تا فرزندان‌مان با این ورزش که یکی از کامل‌ترین ورزش‌هاست و از لحاظ علمی هیچ آسیب بدنی ندارد به دانش‌آموزان آموزش داده شود تا با فرهنگ غنی پهلوانی هم جسم آنها هم روح و روان آنها ساخته شود.

*** توقع شما از مسؤولان برای پیشرفت و توسعه این ورزش چیست؟

توقع ما از مسؤولان این است که نگاه‌شان به ورزش زورخانه‌ای نگاه ورزش ملی باشد. ورزش زورخانه‌ای ورزش ملی و به‌عنوان ورزش اول مملکت ماست. دیگر ورزش‌ها مختص کشور ما نیستند. مثلاً فوتبال، بسکتبال، و والیبال برای ایران نیست. مبدأ این ورزش‌ها برای ایران نیست ولی مبدأ ورزش زورخانه‌ای برای ایران است. ما نسبت به این ورزش دین داریم. به‌عنوان یک ایرانی در هر پست و مقامی هستیم به این ورزش دین داریم. از مسؤولان می‌خواهم نگاه‌شان به این ورزش یک نگاه ملی باشد و به زیرساخت در این ورزش توجه داشته باشند. تعداد زورخانه‌ها را افزایش بدهند. از لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری فدراسیون‌ها و هیأت‌ها را حمایت کنند تا بتوانند به نحواحسن در رشد و شکوفایی این ورزش که یکی از منویات مقام معظم رهبری است برای ملی و همگانی کردن و همچنین فراملی کردن این ورزش است، صورت بگیرد.

*** حرف آخری اگر هست، بفرمایید.

حرف‌ها زده شد و رسیدیم به پایان خط. خدایا چنان کن سرانجام کار تو خوشنود باشی و ما رستگار؛ یا علی مدد.

به گزارش مازنداسپرت؛ گذشته تاریخی ورزش‌های بومی و محلی و بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد ورزش و بازی، جزو لاینفک زندگی اجتماعی انسان بوده و با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی هر منطقه انواعی از بازی‌ها و ورزش‌ها رایج بوده که در بسیاری موارد نفوذ و نمود بیشتری در سرزمین‌های پیرامونی پیدا کرده است.