پهلوانان نمی‌میرند/ قفل بر ورزش‌های باستانی !

مازند اسپرت : در کمتر شهری از مازندران می توان سراغی از زورخانه ورزشهای باستانی را گرفت، چرا که بسیاری از آنان سالهاست که تعطیل شده اند و دیگر وجود ندارند و درب بسیاری از زورخانه های قدیمی هم یا قفل خورده و یا تغییر کاربری داده شده است.

ورزش زورخانه ای و باستانی کم کم از ذهن کودکان و فرزندان دیارمان فراموش می شود و کمتر نوجوان مازندرانی است که درباره این آیین بداند و برخی نیز از زورخانه و ورزشهای باستانی تنها نام پهلوانانی مانند پوریای ولی را در کتابهای درسی شان خوانده اند.

در یکی از روزهای تابستان خدا زورخانه ای در نوشهر، ورودی کوتاه آن که آدم مجبور می شود برای ورود تعظیم کند و پهلوان ها و پهلوانکهایی که با صدای ضرب مرشد، دم می گیرند و مرشد می خواند:

« تاصورت و پیوند جهان بود علی بود/ تا نقش زمین بود و  زمان بود علی بود/ شاهی که وصی بود و ولی بود علی بود/ سلطان سخا و کرم و جود علی بود»

دورادور زورخانه سکوها و نشیمن هایی است که تماشاگران و ورزشکاران می نشینند و به تماشای ورزش باستانی می پردازند، اینجا منیت و کبر و غرور جایی ندارد و آیین پهلوانی و رادمردی درس داده می شود.

با صدای زنگ مرشد، سرپهلوان میدان میل گردانی می کند و چرخ می زند و با نوای یا علی مدد می ایستد و دیگر پهلوانها و پهلوانک با ریتم دوباره ضرب مرشد، میل می زنند

با صدای زنگ مرشد، سرپهلوان میدان میل گردانی می کند و چرخ می زند و با نوای یا علی مدد می ایستد و دیگر پهلوانها و پهلوانک با ریتم دوباره ضرب مرشد، میل می زنند.

ساعتی از ورزشهای باستانی پهلوانهای شهر می گذرد و هر دم، نوای مولا و یا علی مدد به گوش می رسد و در پایان این مراسم، سید حمزه حسینی خاچکی رئیس هیئت ورزش های باستانی و زورخانه ای نوشهر در گفتگویی با اشاره به آنکه ورزش و آیین زورخانه به عنوان یک ورزش ملی مذهبی محسوب شده و دارای منش پهلوانی جوانمردی است گفت: همانطورکه جسم را قوی می کند، از لحاظ روح و روان یک فرد را حتی به درجه عرفان الهی می رساند که پهلوانانی چون پوریای ولی، جهان پهلوان تختی، سیدحسن رزاز و خیلی دیگر از پهلوانان در این رشته تحویل جامعه داده است.

وی با گله مندی از فراموشی ورزشهای باستانی در مازندران خاطرنشان کرد: متاسفانه ورزش باستانی در مازندران به عنوان دیار پهلوانی ایران در حال فراموشی است و اراده چندانی برای انتقال داشته های این نماد فرهنگی به نسل جدید و رفع مشکلات این ورزش مشاهده نمی شود.

موسس و مرشد زورخانه حمزه نوشهر با اشاره به علت تعطیلی زورخانه ها افزود: به خاطرنداشتن درآمد مالی در این رشته و کمتر توجه کردن مسئولین، متاسفانه به جز چند شهر در استان که اسپانسر قوی دارند بقیه ضعیف یا تعطیل شده اند.

وی در ادامه با بیان آنکه ورزش باستانی و زورخانه ای دارای رشته های مختلفی و آیین های خاصی است گفت: این ورزش در هنرهای فردی و تیمی، کشتی پهلوانی در سنین مختلف برگزار می شود و چرخ تیز، چرخ چمنی، میل بازی، سنگ گیری و کباده، میل سنگین و اجرای زیبای مراسم گلریزان برای کمک به نیازمندان ازمراسمات این ورزش مقدس است.

وی با اشاره به قابلیت های ورزش باستانی و زورخانه ای در نوشهر گفت: در نوشهر، یک زورخانه برای اولین بار افتتاح شد و حدودا ۴۰ ورزشکار مشغول هستند.

حسینی افزود: ورزشکاران با وضو و رخصت گرفتن از مرشد و با ضرب و نوای مرشد وارد گود شده و ابتدا سنگ گیری با خواندن مرشد شروع و در مراسم ها به نیت ۱۲ امام یا ۱۴ معصوم توسط یک ورزشکار گرفته می شود.

وی افزود: میل گیری توسط یک نفر میاندار که با نوای مرشد شروع به ورزش می کنند، مرحله بعد ورزش شنا روی تخته و نرمش پشت تخته و بعد از آن نیز نرم و پای آخر، چرخ ورزشکاران و کباده کشی و درآخر هم با دعای ورزش باستانی به پایان می رسد.

حسن قربانی يكی از مرشدان با تجربه استان مازندران و كشور نیز در گفتگویی با بیان اینکه از ۱۶ سالگی وارد ورزش باستانی و رشته مرشدی شدم، به خاطرات باستانی خود در دوران كودكی اشاره كرد و گفت: در دوران كودكی در مدرسه با ديگ و قابلمه ضرب می گرفتم، به حدی كه دستهايم خونی می شد.

بايد با ذغال، ضرب را گرم می كردم و پس از يک سال در شهرستان نكا در يک مراسم رسمی مرشدی كردم و من را به عنوان يک مرشد رسمی شناختند

اين مرشد كهنه كار خاطرنشان كرد: در اوايل آغاز اين كار به من گفتند بايد اين ورزش را بلد باشی تا بتوانی مرشد باشی به همين دليل چندين سال اين ورزش را دنبال كردم و سپس در سن ۱۵سالگی به من اطمينان كردند تا ضرب را گرم كنم.

وی بیان داشت: يادم می آيد آن زمان مثل امروز نبود که با بخاری برقی ضرب را گرم كرد، من بايد با ذغال، ضرب را گرم می كردم و پس از يک سال در شهرستان نكا در يک مراسم رسمی مرشدی كردم و من را به عنوان يک مرشد رسمی شناختند.

قربانی با بيان اينكه ۴۳سال به كار مرشدی مشغول هستم، تصريح كرد: در شهرستانهای بابل، بابلسر، ساری و آمل ضرب می گیرم و حدود ۲۵ سالی است كه در آمل انجام وظيفه می كنم.

ورزش باستانی در روح و روان انسان بسیار تاثیر می گذارد و انسان را به سمت جوانمردی و معرفت سوق می دهد و ورزش باستانی و زورخانه ای از بسیاری شهرهای مازندران رخت بسته است و در معدود شهرهایی همانند آمل، نوشهر، مرکز استان با غربت به فعالیت ادامه می دهد.

ورزش پهلوانی یا زورخانه ای یا باستانی قدیمی ترین ورزش بدن سازی جهان بوده که دارای حرکات ورزشی با اسباب و بی اسباب و آداب و رسوم خاصی است و از گذشته های دور با مرام و مسلک جوانمردی در بین ایرانیان رواج داشته است.